تورم چه طور خودرو را از دسترس خانوار ایرانی دور کرد؟
به گزارش شمال صنعت، فاصله ی حداقل حقوق و دستمزد شاغل ایرانی با ارزان ترین خودرو در بازار ایران در سالهای اخیر بشدت بالا رفته است.
آرمان زارعی: پراید که روزگاری لقب «ماشین طبقه متوسط» را یدک می کشید، امروز به کالایی دور از دسترس برای خیلی از خانواده های کارگری و حتی کارمندی تبدیل گشته است. پرسشی ساده و با این حال تلخ، ذهن خیلی از مردم را مشغول کرده است: یک کارگر یا کارمند ایرانی با درآمد مصوب، چند ماه یا چند سال باید کار کند تا بتواند پراید بخرد؟
قیمت خودرو های داخلی؛ فاصله نجومی با درآمد مردم برمبنای مصوبه شورایعالی کار، حداقل حقوق پایه کارگران در سال ۱۴۰۴ حدود ۱۰ میلیون و ۳۹۰ هزار تومان تعیین شده است. اگر مزایایی مثل حق مسکن ۹۰۰ هزار تومانی و بن خواروبار ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی را هم به این مبلغ اضافه نماییم، دریافتی ماهانه یک کارگر مجرد به حدود ۱۳ تا ۱۴ میلیون تومان می رسد. این مبلغ روی کاغذ شاید کافی به نظر برسد، اما بخش بزرگی از آن صرف اجاره مسکن، خوراک، کرایه رفت وآمد و قبوض می شود و در عمل چیزی برای پس انداز باقی نمی ماند. هزینه های زندگی شهری، فشارهای غیرمنتظره مانند تعمیرات منزل یا درمان بیماری و نوسانات قیمت خوراک، امکان پس انداز جدی را برای کارگران به حداقل می رساند.
در قسمت کارمندی هم وضعیت چندان بهتر نیست. حقوق پایه کارمندان دولت در سال ۱۴۰۴ حدود ۱۲ تا ۱۵ میلیون تومان است و با مزایا و اضافه کار، متوسط دریافتی به حدود ۲۰ میلیون تومان می رسد. اما هزینه های زندگی شهری، اجاره مسکن، هزینه تحصیل فرزندان و خرید مایحتاج روزانه سبب می شود. با فرض این که در بهترین شرایط ماهی دو تا سه میلیون تومان برای پس انداز باقی بماند. یعنی حتی کارمندی که درآمد بیشتری دارد، باز هم توانایی جمع کردن پول کافی برای خرید خودرو را ندارد. این وضعیت نشان داده است که خودرو، بخصوص خودرو های داخلی، دیگر صرفا وسیله نقلیه نیستند، بلکه شاخصی از قدرت خرید و فاصله طبقاتی محسوب می شوند.
مدت زمان ضروری جهت خرید خودرو با حداقل حقوق بررسی ها نشان داده است قیمت خودرو ها در بازار ایران فاصله ای نجومی با درآمد کارگران و کارمندان دارد. پراید در بازار بین ۴۵۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان معامله می شود. سایپا ۱۵۱ حدود ۴۹۶ میلیون تومان، نسخه لاینر ۵۰۳ میلیون تومان و نسخه ارتقاء یافته ۴۶۶ میلیون تومان قیمت دارد. سایر خودرو های داخلی هم ارقام بسیار بالاتری دارند: ساینا اس حدود ۵۴۵ میلیون تومان، کوییک GXL حدود ۵۳۰ میلیون تومان، کوییک S حدود ۵۲۶ میلیون تومان، رانا پلاس ۸۵۰ میلیون تومان، تارا دستی V1 بیشتر از ۱.۰۶۳ میلیارد تومان و تارا اتوماتیک V4 حدود ۱.۲۸۰ میلیارد تومان. تمام این نرخها تقریبی هستند و بسته به شرایط بازار امکان دارد کمی پایین تر یا بالاتر باشند.
ازاین رو خرید خودرو در ایران برای کارگران و کارمندان فاصله ای نجومی با درآمد آنها دارد. به صورت مثال، پراید با قیمت تقریبی ۴۷۵ میلیون تومان نیازمند حدود ۴۶ ماه حقوق کارگر و حدود ۲۴ ماه حقوق کارمند است تا بتوانند آنرا خریداری کنند. سایر خودرو های سایپا ۱۵۱ با قیمت بین ۴۶۶ تا ۵۰۳ میلیون تومان برای کارگران بین ۴۵ تا ۴۸ ماه حقوق و برای کارمندان بین ۲۳ تا ۲۵ ماه حقوق لازم دارد. خودرو های مانند ساینا اس، کوییک GXL و کوییک S که قیمت آنها بین ۵۲۶ تا ۵۴۵ میلیون تومان است، برای کارگران حدود ۵۱ تا ۵۳ ماه حقوق و برای کارمندان حدود ۲۶ تا ۲۷ ماه حقوق می طلبد.
این تصویر نشان از مقایسه برابری قیمت خودرو با حداقل حقوق کارگران در سال 1390 و سالجاری دارد.
وضعیت برای خودرو های بالاتر بسیار دشوارتر است. رانا پلاس با قیمت ۸۵۰ میلیون تومان، نیازمند حدود ۸۲ ماه حقوق کارگر و ۴۳ ماه حقوق کارمند است. تارا دستی V1 با قیمت بیشتر از ۱.۰۶۳ میلیارد تومان، نیازمند ۱۰۲ ماه حقوق کارگر و ۵۳ ماه حقوق کارمند و تارا اتوماتیک V4 با قیمت حدود ۱.۲۸۰ میلیارد تومان، به حدود ۱۲۳ ماه حقوق کارگر و ۶۴ ماه حقوق کارمند نیاز دارد.
این ارقام نشان داده است که حتی ساده ترین خودرو ها برای کارگران، هدفی بلند مدت و دور از دسترس هستند و خودرو های میان رده و بالاتر عملا برای اغلب کارگران و قسمتی از کارمندان خریدی نا ممکن تلقی می شوند.
با یک نگاه ساده می توان فهمید که خرید حتی یک پراید ساده برای کارگر یک هدف بسیار دور از دسترس است. برای خرید پراید ۴۷۵ میلیون تومانی، اگر کارگر بتواند قسمتی از درآمد خویش را پس انداز کند و فرض نماییم ماهیانه ۲ میلیون تومان پس انداز عملی داشته باشد، خرید پراید نزدیک به ۲۰ سال زمان می برد. برای کارمندی که می تواند ماهی ۳ میلیون تومان پس انداز کند، این زمان حدود ۱۳ سال است. اما این محاسبات ساده تنها قسمتی از حقیقت است؛ چونکه قیمت خودرو ها هر ماه تغییر می کند و تورم سبب می شود پس اندازها به سرعت ارزش خویش را از دست بدهند. این وضعیت، فاصله میان درآمد و هزینه زندگی را به وضوح نشان داده است.
از رؤیا تا واقعیت؛ خودرو برای کارگران و کارمندان تعدادی از شهروندان در گفت و گو با گزارشگر خبرآنلاین از سختی هایشان برای خرید خودرو می گویند. یکی از آنها با حسرت می گوید: «ماشین داشتن برای ما شده رویا. پرایدی که سال ها پیش همه مسخره اش می کردند، حالا برای ما حکم لکسوس را دارد.»
نرگس، کارمند یک شرکت خصوصی، از دغدغه های روزمره اش می گوید: «من و همسرم روی هم رفته ماهی ۲۵ میلیون درآمد داریم، اما نیمی از آن خرج اجاره خانه می شود و نیم دیگر خرج زندگی. چیزی برای پس انداز باقی نمی ماند؛ انگار پس انداز کردن برای ما بیشتر شبیه شوخی است.»
یک معلم آموزش و پرورش هم تجربه مشابهی را روایت می کند: «با دو بچه مدرسه ای و اجاره ای که نصف حقوقم را می بلعد، خرید ماشین بیشتر شبیه یک جوک تلخ است. حتی اگر بخواهم پس انداز کنم، وقتی نرخها هر روز بالاتر می رود، همیشه از ماشین عقب ترم.»
بیشتر بخوانید:
پراید نیم میلیون تومان شد
سقف قیمت خودرو با فعال شدن مکانیسم ماشه
مقایسه قدرت خرید کارگران و کارمندان سال ۱۳۹۰ قیمت پراید ۱۰ میلیون تومان بود و حقوق پایه کارگر ۳۳۰ هزار تومان؛ یعنی با حدود ۳۰ ماه کار، پراید قابل خرید بود. اما امروز در سال ۱۴۰۴ برای خرید پراید باید بیشتر از ۴۳ ماه کار کرد؛ آن هم به شرطی که هیچ خرجی نشود. با لحاظ هزینه های زندگی، این زمان به بیشتر از یک دهه می رسد و برای خودرو های گران تر، این عدد به چند دهه افزایش خواهد یافت.
مسئله تنها به پراید محدود نمی گردد. سایر خودرو های داخلی مانند رانا یا تارا برای یک کارگر حتی با پس انداز ماهانه ۲ میلیون تومان، نیازمند ۳۰ تا ۵۰ سال کار مداوم هستند. برای کارمندان با پس انداز عملی ماهیانه ۳ میلیون، حتی خودرو های ۸۰۰ میلیون تومانی نیازمند ۲۰ تا ۳۰ سال پس انداز مستمر است. این ارقام نشان داده است که خودرو، بخصوص خودرو های تولید داخل، برای خیلی از مردم تبدیل به یک کالای لوکس شده است، نه یک نیاز اولیه.
حقیقت این است که شکاف درآمد و هزینه، تنها یک مبحث اقتصادی نیست؛ بلکه نتایج اجتماعی هم دارد. جوانان امروز با ورود به بازار کار و حتی با داشتن شغل رسمی، با دشواری می توانند به استقلال مالی برسند و خودرو خریداری کنند. خیلی از خانواده ها ناچارند از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده نمایند یا به اجاره خودرو روی بیاورند. این وضعیت می تواند انگیزه برای پس انداز و سرمایه گذاری را کم کند و تاثیر مستقیمی بر سبک زندگی، ازدواج و رفاه عمومی داشته باشد.
بررسی ها نشان داده است که در دهه های گذشته، خودرو های اقتصادی مانند پراید آسان تر از امروز در دسترس بودند و کارگران می توانستند بعد از چند سال کار، خودروی شخصی خریداری کنند. اما افزایش تورم، افزایش قیمت خودرو و عدم تناسب درآمد با هزینه های زندگی سبب شده است که فاصله میان درآمد و قدرت خرید بشکل بی سابقه ای افزایش یابد. این واقعیت، یکی از نمونه های ملموس نابرابری اقتصادی در ایران است.
این وضعیت سبب شده که خرید خودرو برای خانواده ها به یک چالش استراتژیک تبدیل گردد. برخی خانواده ها ترجیح می دهند به جای خودرو، پس انداز خویش را صرف تحصیل فرزندان یا تأمین مسکن کنند. برخی دیگر بسمت خرید خودرو های کارکرده و دست دوم روی می آورند تا حداقل نیاز خود به حمل و نقل را تأمین کنند. این تغییر رفتار مصرف کننده، تاثیر مستقیم بر بازار خودرو و اقتصاد خرد کشور دارد و نشان داده است که قدرت خرید خانوارها با وضع موجود، بشدت محدود است.
نکته اینجاست که ابزارهای حمایتی مانند تسهیلات بانکها برای خرید خودرو هم تناسبی با قیمت های کنونی خودرو در بازار ایران ندارد. مهار تورم و تقویت بنیه ی اقتصادی خانوار شاید نخستین راهکار برای برون رفت از این بحران باشد.
منبع: شمال صنعت
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب