همسایه شمالی- ۱۰
ناهماهنگی پیوندهای تجاری ایران و روسیه با پیوندهای سیاسی
بااینکه روابط سیاسی، امنیتی و دفاعی ایران و روسیه در چند سال اخیر رو به بهبود بوده اما از نظر اقتصادی پیوندهای مستحکمی بین دو کشور وجود ندارد.
به گزارش شمال صنعت به نقل از مهر، بازخوانی روابط ایران و روسیه بیان کننده این واقعیت است که روابط سیاسی امنیتی و دفاعی دو کشور به رغم فرازونشیب های تاریخی در چند سال اخیر رو به بهبودی بوده است بطوریکه بگفته صاحب نظران این روابط نوین در تاریخ دو کشور بی سابقه است اما این رابطه از نظر اقتصادی نسبت به ظرفیت های موجود و کشورهای منطقه در خور انتظار نیست.
روایت آماری از روابط تجاری ایران و روسیه
بررسی آخرین وضعیت تجارت ایران و روسیه نشان میدهد که در ۹ ماه نخست امسال ۸۲۸ هزار و ۶۰۲ تن کالا به ارزش ۴۳۲ میلیون و ۸۸۷ و ۳۹۲ دلار صادرات داشته ایم و در مقابل ۲ میلیون و ۷۲۹ هزار و ۸۸۹ تن کالا به ارزش یک میلیارد و ۲۲۴ میلیون و ۱۱۹ هزار و ۹۳۰ دلار واردات انجام شده است.
همچنین در ۹ ماهه سال گذشته، ۵۴۸ هزار و ۵۷۷ تن کالا به ارزش ۲۷۵ میلیون و ۲۹۳ هزار و ۲۸۱ دلار صادرات به روسیه داشتیم و در مقابل ۲ میلیون و ۴۶۸ هزار و ۱۵۰ تن کالا به ارزش ۸۰۱ میلیون و ۹۷۰ هزار و ۳۲۷ دلار واردات انجام شده بود.
به این ترتیب میزان صادرات به این کشور در ۹ ماه سال جاری در قیاس با زمان مشابه پارسال، رشد ۵۸ درصدی در ارزش و رشد ۵۱ درصدی در وزن، همین طور واردات از روسیه نیز رشد ۱۱ درصدی در وزن و ۵۳ درصدی در ارزش داشته است.
همچنین بررسی ها نشان میدهد که در ۹ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۰، در مجموع ۶۲ درصد کالاهای صادراتی به روسیه را محصولات کشاورزی و مواد غذایی شامل شیلات و لبنیات تشکیل داده است.
روسیه دارای اولویت برتر نسبت به کشورهای هسایه است
سید جلیل جلالی فر عضو هیئت مدیره اتاق مشترک تجاری ایران و روسیه در گفت و گو با خبرنگار مهر در مورد وضعیت تجارت ایران و روسیه، اظهار نمود: سفر رییس جمهوری ایران به کشور روسیه، نخستین دیدار دوجانبه رییس دولت سیزدهم است. یکی از شعارهای انتخاباتی و راهبردهای مدیریتی دولت توسعه پیوندهای اقتصادی یا همگرایی اقتصادی با کشورهای همسایه اعلام شد؛ بدین سبب به تناسب ظرفیت ها و فرصت های کشورهای همسایه، موقعیت ژئوپلیتیک آنها و حجم مبادلات تجاری بین دو کشور، روابط بین اولویت بندی خواهد شد. در همین راستا باید تاکید شود که روسیه بین ۱۵ کشور همسایه ما دارای یک اولویت برتر است.
جلالی فر با اعلان اینکه در تحقق استراتژی پیوندهای اقتصادی، روسیه یکی از کشورهای مهم برای ما شمرده می شود، اضافه کرد: امیدوار هستم سفر رییس جمهوری به روسیه پرثمر باشد.
۴۵ درصد مبادلات تجاری روسیه با همسایه هاست
وی اضافه کرد: روسیه به طور متوسط سالانه ۵۳۰ تا ۵۴۰ میلیارد دلار با کشورهای جهان مبادله تجاری دارد که ۴۵ درصد از این مبادلات با کشورهای همسایه خودش است. در حقیقت روسیه هم اعتقاد دارد که اگر می خواهد اقتصاد قوی داشته باشد باید با کشورهای همسایه خود استراتژی تقویت کننده را دنبال کند. از جانب دیگر روسیه برای ایران مهمست برای اینکه ما هم موقعیت ژئوپلیتیک ویژه ای داریم و هم باتوجه به عناصر جغرافیایی و قدرت ملی، اجتماعی و فنی که داریم می توانیم به قطب منطقه تبدیل شویم.
جلالی فر با اعلان اینکه باید توانمندی های کشور سازماندهی شوند تا از این طریق زمینه توسعه اقتصادی فراهم گردد، اظهار داشت: روسیه با شناختی که از موقعیت و ظرفیت های ایران دارد استراتژی اش این است که از قلمروی ایران یعنی همان کریدور شمال-جنوب ایران، مبادلات کالایی خودرا به کشورهای آفریقای شرقی، هندوستان، کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، پاکستان و تعدادی از کشورهای آسیای جنوب شرقی انجام دهد.
وی اشاره کرد: نقش دو کشور ایران و روسیه در فعال سازی این کریدور بسیار مهمست بدین سبب جهت راه اندازی کریدور شمال به جنوب و زیرساخت های مورد نیاز، لازم است که رؤسای جمهور دو کشور بحث های کلان را داشته باشند.
استفاده از موقعیت روسیه برای دسترسی به بازار آسیای مرکزی
عضو هیئت مدیره اتاق مشترک تجاری ایران و روسیه اشاره کرد: روسیه می خواهد توسعه اقتصادی با ایران را به شکلی افزایش دهد که به بازارهای دیگر هم برسد، برای این مهم نیز حاضر است حتی نسبت به برقراری تجارت آزاد اقدام نماید. همین طور اکنون خیلی از شرکت های روسی آماده سرمایه گذاری در مناطق آزاد ایران همچون منطقه آزاد انزلی و چابهار هستند. از سویی دیگر نیز یکی از شرکای اصلی این مسیر کشور هند است که حدود ۱۲ میلیارد دلار با روسیه مبادلات تجاری دارد. اگر ایران بتواند با روسیه پیوندهای اقتصادی را توسعه دهد، با بهره گیری از موقعیت ژئوپلیتیک این کشور می تواند علاوه بر روسیه به بازارهای کشورهای آسیای مرکزی نیز دسترسی پیدا کند.
امکان افزایش صادرات به ۱۵۰ میلیارد دلار وجود دارد
وی اظهار داشت: در حقیقت در آینده ای نزدیک ما پلی برای ارتباط کشورهای عربی حوزه خلیج فارس و کشورهای آفریقای شرقی خواهیم بود. این چرخه اقتصادی اگر از قلمروی ایران صورت گیرد بطور قطع ما در آینده پذیرای سرمایه گذاری های بزرگی خواهیم بود.
جلالی فر اضافه کرد: همین مساله موجب می شود که با افزایش توان صادراتی، حجم صادرات را به بالای ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلیارد دلار برسانیم. اگر این اتفاق رخ دهد، مسائل اشتغال و تولید و کسری بودجه و درآمد دولت حل و فصل می شود. همین طور افزایش صادرات حتی کنترل کننده نرخ ارز خواهد بود.
تراز تجاری ایران و روسیه همیشه منفی است
جلالی فر در مورد علت منفی بودن تراز تجاری ایران با روسیه، اظهار نمود: تراز تجاری ما همیشه با روسیه منفی است و با این روش فعلی هم بنظر می رسد که همچنان تراز منفی بماند. ما نیاز به واردات نهاده های دامی، گندم، روغن و … از روسیه داریم. با این وجود باید توجه داشت که روسیه تنوع صادراتی ندارد که یک فرصت برای ایران شمرده می شود برای اینکه ایران می تواند با بهره گیری از این مساله در روسیه فعالیت و تراز را مثبت کند.
عضو هیئت مدیره اتاق مشترک تجاری ایران و روسیه اشاره کرد: قبلاً تراز تجاری روسیه و ویتنام هم منفی بود اما وقتی ویتنام موافقت نامه تجارت آزاد اوراسیا را امضا کرد و ارتباط تجاری با روسیه را گسترش داد و مسئولان دولتی این کشور با بخش خصوصی همسو شدند، تراز تجاری ویتنام و روسیه، به نفع ویتنام مثبت شد. ما هم می توانیم این کار را انجام دهیم.
چگونه تراز تجاری را مثبت کنیم؟
وی اظهار داشت: کل مبادلات تجاری ایران و روسیه ۲.۷ میلیارد دلار است و شاید امسال به ۳ میلیارد دلار برسد. از سویی دیگر بررسی ها نشان میدهد که کل واردات سالانه روسیه میانگین ۲۴۰ میلیارد دلار است که طی ۹ ماه ۲۰۲۱ از این مقدار ۷۸ میلیارد دلار مختص ۱۰ گروه کالایی همچون پوشاک چرم، مواد غذایی و محصولات کشاورزی، مواد معدنی، محصولات آبزی، محصولات دارویی و تجهیزات پزشکی و … است که ما ظرفیت های خوبی در این عرصه ها داریم.
جلالی فر اضافه کرد: بعنوان مثال روسیه ۸.۷ میلیارد دلار واردات محصولات کشاورزی داشته است اگر ایران ۱۰ درصد این رقم را به خود اختصاص دهد ۸۷۰ میلیون دلار می شود. در بخش محصولات چرم روسیه ۱۳ میلیارد دلار واردات داشته که اگر یک درصد این بازار را بگیریم ۱۳۵ میلیون دلار می شود. در محصولات شوینده ۲.۶ میلیارد دلار واردات داشته که می توانیم تامین کننده مواد اولیه این محصول و البته محصول نهایی برای روسیه باشیم که اگر یک درصد بازار این کالا را در روسیه بگیریم ۲۶ میلیون دلار می شود. سال ۲۰۱۸ ما در این بخش کلاً ۲۶ هزار دلار صادرات به روسیه داشتیم. همین طور روسیه در بخش تجهیزات دارویی ۱۵ میلیارد دلار واردات داشته که اگر دو درصد بگیریم ۳۱۰ میلیون دلار می شود در صورتیکه می توان در روسیه کارخانه دارو و تجهیزات دارویی تأسیس کرد برای اینکه شرایط پاس کردن استانداردها دشوار است.
عضو هیئت مدیره اتاق مشترک تجاری ایران و روسیه اشاره کرد: همین طور از آنجائیکه به طور متوسط در طول یک سال ۸۳ درصد از کل صادرات ما به روسیه محصولات کشاورزی و غذایی است باید در این بخش اقدامات لازم برای توسعه صادرات صورت گیرد البته وزارت جهاد کشاورزی و سازمان های تابعه در ارائه خدمات به تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات کشاورزی گرفتار واگرایی و بی نظمی هستند که دولت باید توجه کرده و به آن سامان دهد.
تحریم های داخلی اصلی ترین مانع تجارت
وی در ادامه به موانع تجاری اشاره نمود و با اعلان اینکه واگرایی های سازمانی در داخل ایران اصلی ترین مشکل تجارت است، اظهار داشت: سازمان های ایرانی به هیچ وجه صادرات محور نیستند؛ همین موضوع برگشت فلفل های دلمه ای را نگاه کنید، در این مورد مقصر سازمان های ایرانی بودند. مکاتباتی بین سازمان غذا و دارو و قرنطینه انجام شد اما پاسخی داده نشد. نامه ها گم شد و در نهایت کار به جایی رسید که هیچکس پاسخگو نبود.
جلالی فر اضافه کرد: بزرگ بودن دولت و هزینه کردهای بی جهت در داخل کشور عامل دیگری است که مانع تجاری به وجود آورده است.
عضو هیئت مدیره اتاق مشترک تجاری ایران و روسیه اشاره کرد: کشورهای دیگر تجارت خودرا در قالب زنجیره تامین تعریف کرده اند اما زنجیره تامین در ایران جا نیفتاده است. شاید از نظر علمی با این مفهوم آشنا باشیم اما از نظر عملی هیچ درکی در سازمان ها از این مساله وجود ندارد.
مشکلات عمده در لجستیک
عضو هیئت مدیره اتاق مشترک تجاری ایران و روسیه در ادامه با اشاره به این که در بنادر جنوبی روسیه زیرساخت های لازم لجستیکی فراهم نیست، اظهار داشت: این مورد بارها و بارها در کمیسیون های مشترک مطرح شده که هنوز به نتیجه نرسیده، بطور قطع در این دیدارها به این مورد هم توجه خواهد شد.
وی اضافه کرد: همین طور حوزه های پراهمیتی مانند انرژی، توسعه صنعت توریسم، همکاریهای صنعتی، سرمایه گذاری های مشترک و همکاریهای دانش بنیان و راه اندازی تجارت آزاد بین دو کشور و نظایر آنکه جملگی در ساختار جدید قدرت اقتصادی و موقعیت ژئوپلیتیک در سطح منطقه تعیین کننده هستند، باید مورد توجه قرار گیرند.
جلالی فر اظهار داشت: در حمل و نقل ریلی، زمینی، دریایی، ارسال کالا، آموزش به تجار و … مشکل داریم؛ بطور مثال کندی اتصال ریل به بندر کاسپین منطقه آزاد انزلی نمونه آنست. ما برنامه مشخصی را در مورد ساماندهی خطوط کشتی رانی نداریم، با فقدان کشتی های رورو یا کشتی های تخصصی مواجه هستیم. این موارد در حالیست که سازمان های مختلفی برای این مسائل در کشور وجود دارد و هزینه های فراوانی هم در این خصوص انجام می شود اما هیچ نتیجه ای ندارد. در حقیقت سازمان هایی که در صادرات مؤثر هستند، همگرایی لازم را ندارند.
واگرایی های بین سازمانی باید حل شود
وی اضافه کرد: برای توسعه تجارت باید تشویق و تنبیه، جلوگیری از رانت، ساماندهی سیاست های پولی و مالی، دانش کاهش هزینه تمام شده کالای آماده، افزایش مراکز تجاری، افزایش مطالعات در مورد بازارهای هدف و … صورت گیرد.
جلالی فر تصریح کرد: تا آن زمان که واگرایی های داخل کشور حل نشود نمی توانیم همگرایی اقتصادی با همسایه ها را محقق نماییم. حالا دولت سیزدهم دنبال ایجاد این همگرایی است اما یک دست صدا ندارد و باید واگرایی های بین سازمانی حل شود.
عضو هیئت مدیره اتاق مشترک تجاری ایران و روسیه اظهار داشت: باید سازمان های در رابطه با تجارت قیام همزمانی انجام دهند؛ بعنوان مثال سازمان توسعه تجارت اطلاعات بازار را جمع آوری کند و در کنار آن مسئولان سازمان ملی استاندارد با سفر به کشور هدف، اطلاعات مربوط به استانداردهای فنی را تبادل کنند و به نقطه مشترکی برسند. این همسان سازی می تواند دیوارهای بین دو سازمان را برای تجار و فعالان اقتصادی شفاف کند.
راه رسیدن به دستاوردهای بزرگ اقتصادی چیست؟
وی در ادامه اظهار نمود: در طول ۴۰ سال قبل ما ظرفیت های زیادی داشته ایم اما چرا نتوانستیم در طول این مدت به دستاوردهای بزرگ اقتصادی دست یابیم؟ دلیل این مساله این است که تا به امروز نتوانسته ایم همگرایی های سازمانی و مدیریتی در کشور ایجاد نماییم. این مساله خصوصاً در زمینه تجارت و امور اقتصادی بیشتر نمود داشته است. ما در بخش تجارت نتوانستیم با جریان های منحرف به درستی مبارزه نماییم و ماموریت ها را هم تعریف نکردیم.
جلالی فر اظهار داشت: دولت سیزدهم اگر استراتژی توسعه همگرایی اقتصادی با کشورهای همسایه را بعنوان یکی از مهم ترین راهکارهای حل مشکلات کشور انتخاب نموده باید همگرایی بین سازمانی بوجود آورد. دولت باید برای تک تک استانها و سازمان های اقتصادی و تجاری وظیفه و هدف تعیین کند و یک سیستم قوی بعنوان ناظر و کنترل گر انتخاب گردد. در غیر این صورت شعار توسعه پیوندهای اقتصادی با کشورهای همسایه در نقطه صفر خود خواهد ماند.
وی اشاره کرد: دولت باید بدون تعارف خطاهای گذشته و راه های گذشته را خاتمه دهد برای اینکه امروز در عصر توسعه تحول و رشد تکنولوژی هستیم و لازم است گام های اساسی جهت استفاده از ظرفیت های کشور خصوصاً در بخش دانش بنیان برداریم.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب